P-64 "CZAK"
pistolet wz. 64
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Rodzaj	pistolet samopowtarzalny
Historia
Prototypy	1958 - 1961
Produkcja seryjna	1965 - ??
Dane techniczne
Kaliber	9 mm
Nabój	9 mm Makarowa
Wymiary
Długość	160 mm
Wysokość	117 mm
Długość lufy	84,6 mm
Długość linii celowniczej	114 mm
Masa
broni	0,620 kg (z magazynkiem niezaładowanym)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	305 m/s
Zasięg skuteczny	25 m
Siła spustu	110 N (DA)

Pistolet P-64 - pierwszy polski powojenny pistolet. Jego twórcami według kolejności w opisie patentowym nr 54822 są następujący oficerowie Wojska Polskiego: Mieczysław Adamczyk, Witold Czepukajtis, Romuald Zimny, Henryk Adamczyk, Stanisław Kaczmarski, Jerzy Pyzel. Przedmiotem zastrzeżeń patentowych jest wyłącznik w kształcie wydłużonej płytki, przesuwającej się w szkielecie. Umożliwia on zabezpieczenie pistoletu przed przedwczesnym i przypadkowym wystrzałem. P-64 jest najmniejszym pistoletem zasilanym nabojem 9 mm Makarowa.

Konstrukcja

P-64 działa na zasadzie wykorzystania energii odrzutu swobodnego zamka, którego ruch po strzale hamowany jest tylko siłą bezwładności i siłą sprężyny powrotnej. W pistolecie zastosowano mechanizm spustowy z samonapinaniem typu Double Action. P-64 wyposażony w wyłącznik umożliwiający strzelanie wyłącznie ogniem pojedynczym, mechanizm uderzeniowy typu kurkowego z kurkiem odkrytym, oraz bezpiecznik skrzydełkowy, spełniający funkcję zwalniacza kurkowego. Zabezpiecza on broń zarówno przy zwolnionym, jak i przy napiętym kurku oraz umożliwia wprowadzenie naboju do komory nabojowej w położeniu odbezpieczonym i zabezpieczonym. Sprężyna uderzeniowa walcowo-śrubowa działa na kurek poprzez żerdź umieszczoną w tylnej, dolnej części chwytu. W zamku znajduje się wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zostaje w tylnym położeniu. Do zasilania stosuje się magazynek wymienny pudełkowy, jednorzędowy o pojemności 6 nabojów. Pistolet posiada stałe przyrządy celownicze, wyregulowane na 50 m. Lufa ma 4 bruzdy prawoskrętne. Pistolet ma prostą budowę, małą masę i niewielką wagę. Wadami pistoletu jest niewłaściwie wyprofilowany i zbyt krótki chwyt, zbyt mała pojemność magazynka i za duża siła nacisku na spust przy samonapinaniu. Pistolet był produkowany kosztowną metodą obróbki skrawaniem.

HistoriaRoboczą nazwą pistoletu był skrót "CZAK', który jest używany do dzisiaj w potocznej nazwie pistoletu. Skrót pochodzi od pierwszych liter nazwisk konstruktorów broni, poza literą "P" - Jerzy Pyzel, który przystąpił do zespołu konstrukcyjnego po ustaleniu już nazwy. Natomiast litera "A" dotyczy obydwu konstruktorów z tym samym nazwiskiem.

Prace nad nim rozpoczęły się w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Powstało kilka prototypów:

• WiR wz. 1957 - Piotra Wilniewczyca i Stanisława Rojka
• pistolet wz. 58
• CZAK Model P (wersja policyjna),
• CZAK Model W (wersja wojskowa), Obie wersje zostały opracowane przez zespół oficerów służby uzbrojenia WP

Model wojskowy różnił się od policyjnego masą mniejszą o 20 g, lufą dłuższą o 8 mm, szerokością mniejszą o 4 mm i wysokością o 2 mm, większą długością całkowitą o 5 mm, oraz większą pojemnością magazynka o jeden nabój. Różniły się też mniejszą siłą nacisku na spust przy samonapinaniu o 30 N.

Badania techniczne i eksploatacyjne prototypów wykazały, że wymagania Resortu Spraw Wewnętrznych spełnia pistolet "CZAK" w wersji policyjnej. Prototyp ten skierowano do dalszego udoskonalenia i przystosowania do produkcji seryjnej. W połowie lat sześćdziesiątych rozpoczęto produkcję seryjną tych pistoletów i zaczęto wprowadzanie ich na uzbrojenie wojska i służby bezpieczeństwa pod oficjalna nazwą: 9 mm pistolet wz. 1964 i skrótem P-64, gdzie zaczął wypierać radziecki pistolet TT.

Wkrótce po wprowadzeniu pistoletu P-64 do uzbrojenia okazało się że dobrze spełnia role broni przeznaczonej do ukrytego przenoszenia i samoobrony, ale jego wartość jako broni wojskowej jest niska. Dlatego w WITU rozpoczęto prace nad pistoletem lepiej spełniajacym wymagania Wojska Polskiego. Efektem tych prac były prototypowe pistolety P-70 i P-75. Ostatecznie nastepcą P-64 w armii został wprowadzony do uzbrojenia na początku lat 80. P-83. Mimo zakupów dużych ilości nowszych pistoletów P-83 a następnie Walther P99 polska policja nadal używa tej broni a termin całkowitego wycofania tej broni z jednostek policji jest nieznany.